Nauczanie Dylematów Moralnych i Etycznych

Zrozumienie koncepcji dylematu w literaturze i życiu

Czy pamiętasz czas, kiedy znalazłeś się w trudnej sytuacji i musiałeś dokonać trudnego wyboru, a każda opcja była równie nieprzyjemna? Być może skłamałeś i wydarzyło się coś strasznego lub stanąłeś przed zadaniem ujawnienia prawdy i ukarania za kłamstwo. Ten bałagan nazywa się dylematem : sytuacją, która stanowi wyzwanie dla akceptowalnego rozwiązania. W literaturze dylematy stanowią centralny konflikt, z którym spotyka się wielu bohaterów. Wiele osób staje w życiu przed różnego rodzaju dylematami, a wybór, którego dokonują, może mieć długotrwałe skutki. Czasami dylematy te powodują nawet zmiany w społeczeństwie i historii! Typowe typy dylematów obejmują klasyczny , etyczny i moralny.

Czym jest klasyczny dylemat?

Klasyczny dylemat to wybór między dwiema lub więcej alternatywami, w których wyniki są równie niepożądane lub równie korzystne. Zazwyczaj nie wiąże się z kryzysem moralnym lub etycznym, ale codzienne życie osoby lub postaci może się zmienić w wyniku jej decyzji. Jako młody dorosły, niektóre przypadki klasycznych dylematów obejmują:

• Wybór uczelni, do której chcesz uczęszczać
• Niepewność co do tego, jaką ofertę pracy przyjąć
• Zastanawiasz się, czy przeprowadzić się do nowego miasta?

Są czymś więcej niż prostymi wyborami, ponieważ zazwyczaj skłaniają osobę do zastanowienia się nad skutkami wyborów. W rezultacie postać w opowieści może znaleźć się w trakcie przygody, w strachu o swoje życie lub w celu wprowadzenia zmiany z powodu wyboru, którego dokonała w swoim dylemacie.

Czym jest dylemat etyczny?

Zastanawiasz się, jak zdefiniować dylemat etyczny? Dylemat etyczny pojawia się, gdy ludzie są zmuszeni do podjęcia decyzji między dwiema moralnie słusznymi opcjami, ale mogą mieć sprzeczne standardy etyczne z ustalonymi granicami firmy, agencji rządowej lub prawa. Niektóre rzeczywiste dylematy etyczne mogą obejmować podążanie za prawdą kontra lojalność wobec najlepszego przyjaciela, przestrzeganie prawa lub zasad kontra współczucie dla czyjejś niedoli, sprzeciwianie się polityce firmy oraz obawy dotyczące jednostki kontra szerszy wpływ na społeczność. Dylemat etyczny różni się od dylematu moralnego, ponieważ w dużej mierze wiąże się z przestrzeganiem zasad, a nie z moralnością i powodami moralnymi, chociaż sumienie z pewnością może skłonić jednostkę do rozważenia złamania zasad.

Dylematy etyczne są szczególnie ważne w dziedzinie medycyny i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych oraz w takich zawodach jak praca socjalna i psychologia. Ponadto większość urzędników państwowych musi przejść szkolenie z etyki stosowanej, aby rozwiązać typowe dylematy, jeśli taka sytuacja pojawi się podczas pracy z opinią publiczną nad takimi przypadkami. Ostatnie postępy w nauce również przyniosły interesujące i niezbadane dylematy etyczne i sprzeczne obowiązki. Niektóre dylematy moralne obejmują:

• Asystentka administracyjna w świecie biznesu odkrywa, że jej szef prał pieniądze, i musi podjąć decyzję, czy go wydać.
• Lekarz odmawia podania morfiny pacjentowi w stanie terminalnym, ale pielęgniarka widzi, że pacjent znajduje się w stanie agonii.
• Pracownik sektora publicznego odkrywa, że agencje wywiadowcze nielegalnie szpiegują obywateli, ale na mocy umowy i przepisów prawnych jest zobowiązany zachować tajemnicę tego odkrycia.

Dzieci mogą również stanąć przed pewnymi dylematami etycznymi. Niektóre decyzje etyczne obejmują:

• Przyjaciel dostał test z matematyki wcześniej i mówi, że możesz na niego spojrzeć. Masz problemy z matematyką i wiesz, że pomogłoby ci to w ocenie, gdybyś znał pytania wcześniej. Ponieważ twój przyjaciel oferuje, dylemat moralny staje się bardziej skomplikowany.
• Wybierasz się do kina ze znajomymi, a bilety są o połowę tańsze dla dzieci poniżej 12 roku życia. Masz 13 lat, ale możesz z łatwością uchodzić za młodszego.
• Spotykasz się z przyjacielem, który nie jest zbyt popularny. Spotykasz innych przyjaciół, którzy zapraszają cię do siebie, ale nie chcą, żeby twój przyjaciel przyszedł. Czy ryzykujesz utratę przyjaciela i życie z poczuciem winy? Konflikty etyczne, takie jak ten, są bardzo powszechne.

Czym jest dylemat moralny?

Definicja dylematu moralnego to sytuacja, w której osoba jest rozdarta między dobrem a złem i patrzy na samo sedno swoich zasad moralnych, wartości i osobistej filozofii. Wybór, którego dokonuje osoba, może sprawić, że poczuje się obciążona, winna, ulżona lub zacznie kwestionować swoje wartości. Dylemat moralny często zmusza jednostkę do podjęcia decyzji, z którą opcją może żyć, ale wszelkie wyniki są niezwykle nieprzyjemne, bez względu na wszystko, zawierają mieszankę zarówno dobra, jak i zła. Dylematy moralne są często narzucane sobie i wykorzystywane do pomocy ludziom w przemyśleniu moralnego rozumowania ich przekonań i działań, i są powszechne na zajęciach z psychologii i filozofii. Oto kilka przykładów dylematów moralnych:

• Klasyczny „dylemat łodzi ratunkowej”, w którym jest tylko 10 miejsc w łodzi ratunkowej, ale na tonącym statku jest 11 pasażerów. Trzeba podjąć decyzję, kto zostanie.
• Pociąg z zepsutymi hamulcami pędzi w kierunku rozwidlenia torów. Po lewej stronie widać kobietę przechodzącą z dwójką dzieci; po prawej stronie widać mężczyznę wykonującego rutynową konserwację torów. Maszynista musi zdecydować, w którą stronę skierować pędzący pociąg. To zjawisko nazywa się „problemem tramwajowym” i jest często omawiane w teorii moralności.
• Mąż dowiaduje się, że jest śmiertelnie chory i postanawia zwrócić się do żony o pomoc w uśmierzeniu bólu, zanim stanie się on zbyt dotkliwy.
• Przyjaciółka odkrywa, że chłopak jej najlepszej przyjaciółki ją zdradza. Musi zdecydować, czy powiedzieć o tym przyjaciółce, czy zachować to w tajemnicy.

Dylematy moralne dostarczają również interesujących kwestii społecznych, które studenci mogą zbadać w pracach stanowiskowych i badawczych. Typowe tematy takich zadań często obejmują:

1. Kara śmierci
2. Samobójstwo wspomagane przez lekarza
3. Zakończenie wojny z narkotykami
4. Projekt
5. Poronienie
6. Szpiegostwo rządowe
7. Reforma więziennictwa
8. Legalizacja (lub dekryminalizacja) marihuany
9. Paliwa kopalne kontra energia odnawialna

Inne rodzaje dylematów

Oprócz prawdziwych dylematów wymienionych powyżej, istnieją inne, mniej powszechnie znane typy. Należą do nich dylematy obowiązku i dylematy prohibicji.

Dylemat zobowiązań

Dylemat zobowiązań, często nazywany dylematami deontologicznymi, obejmuje konflikty między różnymi obowiązkami lub zobowiązaniami i sprzecznymi działaniami. W terminologii etycznej deontologia jest ramą moralności, która stwierdza, że pewne działania są z natury dobre lub złe, niezależnie od ich konsekwencji. Oto kilka przypadków tego rodzaju dylematów:

• Prawdomówność kontra Lojalność
• Obietnica kontra konsekwencje
• Uczciwość kontra korzyść osobista
• Sprawiedliwość kontra prawa jednostki
• Obowiązki rodzicielskie kontra wartości osobiste

Dylemat prohibicji

Dylemat prohibicji obejmuje punkt konfliktu między zakazem lub ograniczeniem a postrzeganym nakazem moralnym lub etycznym. W takich sytuacjach jednostki lub grupy mogą stanąć przed decyzją, w której przestrzeganie zakazu może prowadzić do negatywnych konsekwencji moralnych lub obaw etycznych. Oto kilka przykładów dylematów prohibicji:

• Dylemat sygnalisty
• Cenzura kontra wolność słowa
• Prywatność danych a bezpieczeństwo narodowe
• Zakaz pewnych badań
• Dostęp do informacji zastrzeżonych

Znane dylematy w literaturze

Hamlet Williama Szekspira

Jeden z najsłynniejszych dylematów literackich pojawia się w Hamlecie Williama Szekspira. Fraza „Być albo nie być…” jest dość znana. Jednak wielu nie zdaje sobie sprawy, że słowa te ucieleśniają centralny konflikt dylematu Hamleta. Hamlet porównuje agonię życia ze strachem i niepewnością śmierci. Podczas gdy Hamlet jest rozczarowany swoim życiem, boi się również śmierci, zwłaszcza samobójstwa. Boi się tego, co śmierć ma w zanadrzu; może to być „sen” lub doświadczenie gorsze od życia. Dylemat Hamleta polega na tym, czy dalej żyć nieszczęśliwie, czy popełnić samobójstwo i czekać na niepewność po życiu.

Silas Marner autorstwa George Eliot

W Silas Marner Godfrey Cass ma wiele dylematów, których niestety nigdy nie jest w stanie naprawić. W całej historii podejmuje jeden zły wybór za drugim, ponieważ moralne i sytuacyjne dylematy kontrolują jego życie. Główny dylemat Godfreya koncentruje się na jego sekretnym, niechętnym małżeństwie z Molly Farren, opiumistką. Tekst sugeruje, że został w to małżeństwo wciągnięty przez swojego zarozumiałego młodszego brata, Dunstana. Dunstan wykorzystuje tę informację, aby szantażować Godfreya i trzymać go z dala od jego prawdziwej miłości, Nancy. Sekret staje się centrum każdego problemu w jego życiu i wyłania się z niego wiele dylematów. Czy ucieknie przed władzą Dunstana, ujawniając małżeństwo wszystkim i straci miłość Nancy? Czy też będzie nadal zalecał się do Nancy i kłamał wszystkich, płacąc Dunstanowi i Molly za ukrycie sekretu?

„ Dama czy tygrys ” Franka Stocktona

W opowiadaniu „Dama, czyli tygrys” młody mężczyzna staje w obliczu śmierci po zakochaniu się w córce półbarbarzyńskiego króla. Król był okrutny i rozprawił się ze przestępcami, stawiając ich przed sądem, a ich sędzią był los. Prowadzeni na arenę, mieli do wyboru dwoje drzwi. Za drzwiami czekała na tego młodzieńca albo piękna panna, albo dziki tygrys. Każde z drzwi stanowiło dylemat, ponieważ jego serce zostało już oddane księżniczce. W dniu jego pamiętnego rozrachunku dowiedział się, że księżniczka odkryła, które drzwi kryją tygrysa, a które damę. Opowieść kończy się bez rozwiązania i pozostawia czytelnika z pytaniem, które drzwi księżniczka nakłoniła swojego kochanka do wyboru. Czy pozwoliła mu być z inną kobietą, czy też ta pojedyncza myśl doprowadziła do jego śmierci?

Shiloh autorstwa Phyllis Reynolds Naylor

W Shiloh Marty wie, że Shiloh należy do Judda Traversa, podłego człowieka w mieście, który zaniedbuje i znęca się nad swoimi psami. Ponieważ ukrywa Shiloh przed rodzicami i okłamuje ich i Judda, gdy mówi, że nie widział psa, Marty czuje ogromne poczucie winy i strachu. Wie jednak, że jeśli zwróci Shiloh Juddowi, pies zostanie skrzywdzony lub nawet gorzej. Dylemat Marty'ego polega na ukryciu psa i dalszym kłamaniu lub zwróceniu Shiloh w miejsce, w którym zostanie pobity i zagłodzony. Chociaż może się wydawać, że istnieje oczywiste rozwiązanie, Marty zmaga się ze swoimi osądami moralnymi.

Tuck Everlasting autorstwa Natalie Babbitt

Tuck Everlasting jest doskonałym przykładem klasycznego dylematu. Kiedy Winnie poznaje Jessego i jego rodzinę, uwielbia ich i jest zaintrygowana faktem, że mają wieczne życie. Kiedy Winnie dostaje szansę napicia się ze studni i życia wiecznego z Jessem, rozważa, co zrobić. Jej życie zmieniłoby się na zawsze, gdyby napiła się wody, ale czy naprawdę chce sprzeciwić się naturze i narzuconym przez świat ograniczeniom, aby żyć wiecznie?

Wolf Hollow autorstwa Lauren Wolk

Annabelle staje przed bardzo powszechnym dylematem. Ona i jej rodzeństwo są prześladowani przez Betty, która nęka ich codziennie. Annabelle wie, że jeśli powie o tym rodzicom, Betty się wścieknie i wyładuje na nich swoją złość, ale nie wie też, czy sama poradzi sobie z tą sytuacją. To dylemat, z którym dzieci mogą się łatwo utożsamić, ponieważ prześladowanie jest niestety bardzo powszechne i trudne do opanowania.

Przykładowe ćwiczenia

Istnieje tak wiele świetnych sposobów na wizualizację i wyjaśnianie dylematów w literaturze. Nauczyciele mogą dostosować poziom szczegółowości i liczbę komórek wymaganych do projektów na podstawie dostępnego czasu i zasobów klasy.

1. Określ dylemat w dziele literackim, które przeczytałeś.


2. Stwórz storyboard, aby zdefiniować dylemat w dziele literackim. Użyj konkretnych cytatów z tekstu, które podkreślają i wyjaśniają dwa równie nieprzyjemne wybory i wymagania moralne w odniesieniu do dylematu.


3. Narysuj scenkę prawdziwego dylematu, który obejmuje konflikt wewnętrzny i zewnętrzny.


4. Utwórz niestandardowe arkusze ćwiczeń , które uczniowie będą wypełniać na podstawie konkretnego tekstu.


5. Stwórz plakat przedstawiający przykład dylematu zaczerpnięty z literatury lub życia codziennego.

Wspólne podstawy programowe

• ELA-Literacy.RL.9-10.2: Determine a theme or central idea of a text and analyze in detail its development over the course of the text, including how it emerges and is shaped and refined by specific details; provide an objective summary of the text

• ELA-Literacy.RL.11-12.2: Determine two or more themes or central ideas of a text and analyze their development over the course of the text, including how they interact and build on one another to produce a complex account; provide an objective summary of the text

• ELA-Literacy.RL.9-10.3: Analyze how complex characters (e.g., those with multiple or conflicting motivations) develop over the course of a text, interact with other characters, and advance the plot or develop the theme

• ELA-Literacy.RL.11-12.3: Analyze the impact of the author’s choices regarding how to develop and relate elements of a story or drama (e.g., where a story is set, how the action is ordered, how the characters are introduced and developed)

Rubryka aktywności

Powiązane działania

Sprawdź te dylematy z naszych przewodników: „Strzelanie do słonia” , „Stół i wahadło” i „Dama czy tygrys”.

Powiązane zasoby

1. Schemat fabuły i łuk narracyjny
2. nauczający przyczyn i skutków
3. rodzaje konfliktów w literaturze
4. przewodnik „Zabić drozda”

Często zadawane pytania na temat dylematów moralnych i etycznych

Jaka jest różnica między dylematem moralnym i etycznym?

Dylemat moralny koncentruje się na wewnętrznej walce człowieka między dobrem a złem, kierowanej przez jego osobiste wartości. Dylemat etyczny z kolei obejmuje dokonywanie wyboru w oparciu o zasady społeczne, prawa lub politykę organizacyjną — często gdy są one sprzeczne z poczuciem współczucia lub sprawiedliwości.

Jak mogę uczyć uczniów szkoły średniej o dylematach moralnych i etycznych?

Zacznij od powiązanych, odpowiednich do wieku scenariuszy, w których uczniowie muszą wybierać między dwoma trudnymi wynikami. Używaj opowieści, odgrywania ról i pytań otwartych, aby pomóc im zbadać powody stojące za ich wyborami i rozpoznać złożoność sytuacji w świecie rzeczywistym.

Jakie są przykłady dylematów w literaturze dla studentów?

Klasycznymi przykładami są niezdecydowanie Hamleta w Hamlecie , wybór Marty'ego w Shiloh i pokusa Winnie w Tuck Everlasting . Teksty te rzucają wyzwanie uczniom, aby ocenili decyzje bohaterów i odnieśli je do wartości z prawdziwego życia.

Dlaczego dylematy są ważne w opowieściach i życiu codziennym?

Dylematy zmuszają bohaterów — i czytelników — do krytycznego myślenia, refleksji nad wartościami i konfrontacji z konsekwencjami. W prawdziwym życiu pomagają rozwijać umiejętności podejmowania decyzji i rozumowania moralnego, zwłaszcza u młodych uczniów.

Czym dylemat różni się od zwykłego konfliktu?

Zwykły konflikt może obejmować wszelkie nieporozumienia lub zmagania. Dylemat obejmuje konkretnie wybór między dwiema równie trudnymi lub niepożądanymi opcjami, z których każda ma znaczące konsekwencje.

Jakie są najlepsze sposoby wprowadzania dylematów w klasie?

Używaj krótkich opowiadań, podpowiedzi do dyskusji lub bieżących wydarzeń, aby wywołać rozmowę. Zadawaj pytania otwarte, takie jak „Co byś zrobił?” i zachęcaj do pełnej szacunku debaty i przyjmowania perspektywy.

Czy młodsi uczniowie potrafią zrozumieć dylematy moralne?

Tak — gdy uproszczone i zrozumiałe. Sytuacje takie jak mówienie prawdy kontra ochrona przyjaciela lub wybór uczciwości zamiast popularności mogą pomóc młodszym uczniom ćwiczyć myślenie moralne w bezpiecznym otoczeniu.

Jak pomóc uczniom przeanalizować dylemat bohatera tekstu?

Poprowadź ich, aby zidentyfikowali opcje, konsekwencje i wartości w grze. Użyj storyboardów lub organizatorów graficznych, aby zmapować dylemat i proces podejmowania decyzji przez postać.